در تئاتر بین فرهنگی ، رویکردهای هنری و نمایشی از سنتها و آیینهای مختلف ترکیب شده؛ تا نمایشهایی با غنای فرهنگی بالا و چندلایه تولید شود.
تئاتر بین فرهنگی (Intercultural Theatre) نوعی تئاتر است که با استفاده از عناصر و ویژگیهای تئاتری فرهنگهای مختلف، فضای جدیدی از تعامل و تلفیق فرهنگی را ایجاد میکند. این نوع تئاتر نه تنها به کشف تفاوتها و شباهتهای فرهنگی میپردازد، بلکه به عنوان بستری برای گفتمان و تبادل تجربیات فرهنگی عمل میکند.
تئاتر بین فرهنگی
از چند جنبه مختلف تئاتر بین فرهنگی بسیار حائز اهمیت است؛ از جمله ترویج درک متقابل و همزیستی فرهنگی، گسترش مرزهای خلاقیت هنری و حل چالشهای جهانی از طریق هنر. در ادامه به صورت مختصر به هر یک از این جنبهها میپردازیم.
۱. ترویج درک متقابل و همزیستی فرهنگی: تئاتر بینفرهنگی فرصتی برای ارتقای درک متقابل و ایجاد همزیستی بین فرهنگهای مختلف فراهم میکند. این نوع تئاتر میتواند به کاهش تعصبات و افزایش تحمل فرهنگی کمک کند.
۲. گسترش مرزهای خلاقیت هنری: با ترکیب سبکها و سنتهای مختلف، هنرمندان میتوانند مرزهای خلاقیت را گسترش دهند و نمایشهایی با غنای بیشتر و پیچیدگی فرهنگی بالا خلق کنند.
۳. حل چالشهای جهانی از طریق هنر: بسیاری از موضوعاتی که در تئاتر بینفرهنگی مطرح میشوند، موضوعاتی جهانی مانند مهاجرت، هویت، تبعیض و چالشهای اجتماعی هستند که نیاز به رویکردهای چندفرهنگی دارند. این نوع تئاتر به هنرمندان امکان میدهد تا با استفاده از دیدگاههای متفاوت به حل این چالشها بپردازند.
بیشتر بخوانید:
- مفهوم ایده و کانسپت در هنر و فلسفه
- مفهوم فرم در نظریه های هنری و فلسفی
- تعریف درام و اهمیت هنرهای دراماتیک
- بررسی تفاوتهای بنیادین هنر ایرانی و هنر غربی
- هنر معاصر ایران : نظریات و مقایسه با هنر غرب
- پرفورمنس آرت ؛ هنر زنده
فهرست مطالب این مقاله
Toggleویژگی های اصلی تئاتر بین فرهنگی
بعد از شناخت و اهمیت این نوع تئاتر در این بخش ویژگیهای اصلی را بررسی خواهیم کرد؛ که شامل موارد ذیل است.
۱. ترکیب عناصر فرهنگی مختلف
یکی از مهمترین ویژگیهای تئاتر بینفرهنگی، استفاده از عناصر تئاتری و آیینی متعلق به فرهنگهای مختلف است. در این نوع تئاتر، فرمها و تکنیکهای بومی و سنتی از نقاط مختلف جهان با یکدیگر ترکیب میشوند. به عنوان مثال، میتوان از ماسکها و حرکات بدنی تئاترهای آفریقایی در کنار سبک روایی تئاتر یونان باستان استفاده کرد. این ترکیب عناصر باعث میشود تا تئاتر بینفرهنگی همواره دارای ابعاد چندگانه و بینالمللی باشد.
۲. گفتمان و دیالوگ بین فرهنگها
در تئاتر بینافرهنگی، گفتمان فرهنگی نقش محوری دارد. هدف این نوع تئاتر، ایجاد یک فضای مشترک برای تعامل فرهنگی است که در آن فرهنگهای مختلف با هم گفتگو میکنند. این گفتگو نه تنها در سطح زبانی، بلکه در سطح روایتی، تاریخی و احساسی اتفاق میافتد. از این طریق، هنرمندان و مخاطبان به درک متقابل عمیقتری از فرهنگها و تفاوتهای فرهنگی دست مییابند.
۳. ترکیب فرمهای سنتی و مدرن
تئاتر چندفرهنگی معمولاً از ترکیب فرمهای سنتی و مدرن نمایشی بهره میگیرد. این ترکیب باعث میشود تا بینشهای کهن از فرهنگهای مختلف با مفاهیم و رویکردهای جدید مدرن تلفیق شوند. به عنوان مثال، یک نمایش میتواند از فرمهای سنتی تئاتر نوه (Noh) ژاپنی همراه با تکنیکهای مدرن سینما و طراحی صحنه استفاده کند، تا تلفیقی از دو دنیای مختلف به وجود بیاید.
۴. حل چالشهای زبانی و بیانی در تئاتر بینفرهنگی
یکی از بزرگترین چالشهای تئاتر بینافرهنگی، مشکلات زبانی و بیانی است. در این نوع تئاتر، هنرمندان و مخاطبان ممکن است با زبانها و الگوهای بیانی متفاوتی روبرو شوند که از فرهنگهای گوناگون سرچشمه میگیرند. در ادامه، به بررسی مشکلات و راهحلهای ممکن برای این چالشها میپردازیم.
چالش های زبانی و بیانی در تئاتر بین فرهنگی
در تئاتر بینافرهنگی یا بین فرهنگی همواره با چالشهای زبانی و بیانی متفاوتی روبهرو است، در ادامه به بررسی هریک از این چالشها خواهیم پرداخت و راهحل مناسب را ارائه میکنیم.
۱. تفاوتهای زبانی
در تئاتر بینفرهنگی، ممکن است زبانهای مختلف در یک نمایش به کار گرفته شوند. این امر میتواند منجر به سوءتفاهمها، عدم ارتباط کامل میان هنرمندان و مخاطبان و کاهش تأثیرگذاری احساسی نمایش شود. همچنین، تفاوت در تلفظها، دستور زبانها و سبکهای بیانی ممکن است مخاطبان را از پیگیری روایت بازدارد.
راهحلهای پیشنهادی:
- استفاده از زیرنویس یا ترجمه همزمان: یکی از راهکارهای رایج برای رفع مشکل زبان، استفاده از زیرنویسها یا ترجمههای همزمان در طول اجرا است. این تکنیک میتواند به مخاطبان کمک کند تا مفهوم داستان را بهتر متوجه شوند، حتی اگر به زبان اصلی نمایش آشنایی نداشته باشند.
- استفاده از زبان بدن و نمایشهای غیرکلامی: یکی از موثرترین راهها برای غلبه بر چالش زبانی، استفاده از زبان بدن و حرکات نمایشی است. با استفاده از حرکات، وضعیتهای بدنی، و بیان غیرکلامی، هنرمندان میتوانند احساسات و مفاهیم خود را به مخاطبان منتقل کنند. این رویکرد به ویژه در تئاترهای بینفرهنگی بسیار کارآمد است، زیرا فرهنگهای مختلف ممکن است نمادهای مشترکی در زبان بدن داشته باشند که مخاطبان جهانی میتوانند آن را درک کنند.
- استفاده از زبان چندگانه: برخی کارگردانان تئاتر بینفرهنگی با استفاده از زبانهای مختلف در یک نمایش، قصد دارند چندفرهنگی بودن اثر را نشان دهند. برای این منظور، میتوان دیالوگهای مختلف را در زبانهای گوناگون ارائه داد و از طریق ترکیب زبانهای کلامی و غیرکلامی، روایت را تقویت کرد.
۲. تفاوتهای بیانی و فرهنگی
تفاوتهای بیانی، شامل تن صدا، لحن، و سبکهای گفتاری است که در فرهنگهای مختلف متنوع هستند. به عنوان مثال، برخی فرهنگها از لحنهای تئاتری خاص و متفاوتی استفاده میکنند که ممکن است برای دیگر فرهنگها غیرمعمول یا مبهم باشد. همچنین، تفاوتهای فرهنگی در نحوه بیان احساسات، تأکیدات روایی و شیوههای ارتباطی، باعث پیچیدگی بیشتر تئاتر بینفرهنگی میشوند.
راهحلهای پیشنهادی:
- تمرکز بر تجربه حسی و عاطفی: یکی از راهکارهای موثر برای غلبه بر تفاوتهای بیانی، تمرکز بر تجربه حسی و عاطفی مخاطبان است. با استفاده از موسیقی، نورپردازی، حرکت و طراحی صحنه، میتوان احساسات و پیامهای نمایش را به گونهای منتقل کرد که مخاطبان از طریق حواس خود به ارتباط با داستان دست یابند.
- کارگاههای چندفرهنگی و همکاریهای بینالمللی: یکی دیگر از راههای حل این چالشها، برگزاری کارگاهها و پروژههای مشترک میان هنرمندان از فرهنگهای مختلف است. این کارگاهها میتوانند به هنرمندان کمک کنند تا با الگوهای بیانی و فرهنگی یکدیگر آشنا شده و تفاوتها را بهتر درک کنند.
نمونههای بارز تئاتر بینفرهنگی
- پیتر بروک (Peter Brook): یکی از برجستهترین کارگردانان تئاتر بینفرهنگی است. او در آثار خود مانند “ماهاباراتا”، از فرهنگهای مختلف جهان الهام گرفته و عناصر تئاتری شرق و غرب را تلفیق کرده است.
- آریان منوشکین (Ariane Mnouchkine): کارگردانی که با ترکیب سبکهای تئاتری آسیایی و اروپایی، آثار بینفرهنگی جذابی خلق کرده است. او همواره به دنبال پل زدن میان سنتها و مدرنیته بوده است.
در ایران نیز : - آروند دشتآرای (زاده ۲ مرداد ۱۳۶۰ در تهران ) کارگردان نمایش و طراحی صحنه اهل ایران است. از نمایشهای بارز و تأثیرگذار وی می توان نمایش “پروانه و یوغ ” که اولین تجربه تولید مشترک بعد از انقلاب تئاتر ایران است، اجرای “هفت دستور کلیدی برای معاصر شدن “که نمایشی چند فرهنگی بود که با هفت بازیگر از هفت ملیت مختلف تولید شد را نام برد.
بیشتر بخوانید:
لطفا به آخرین آثار ما در گروه هنری تنوتن نگاه کنید
از همراهی شما تا انتهای نوشتار پرفورمنس آرت سپاسگزار هستیم. حتما ما را در تنوتن با نظرات خود در رابطه با این نوشتار، آگاه کنید.