هنر نمایشی که بصورت زنده ارائه میشود شامل اجراهایی است که هنرمند در زمان واقعی و مقابل مخاطب، اثری هنری خلق میکند.
هنرهای نمایشی که بصورت زنده اجرا میشوند ، دارای ابعاد و مفاهیم پیچیدهای هستند. از تئاتر و رقص گرفته تا پرفورمنس آرت، تمامی این هنرها بر اساس تعامل آنی بین هنرمند و مخاطب بنا شدهاند. پرفورمنس آرت، بهعنوان یک گونه هنری مستقل، توانسته است با استفاده از زمان و مکان واقعی، اجراگر و تعامل مستقیم با مخاطب، جایگاه ویژهای در هنر معاصر کسب کند.
هنر نمایشی که بصورت زنده ارائه میشود
هنرهای نمایشی که بصورت زنده ارائه میشوند، شامل طیف وسیعی از اجراها مانند تئاتر، رقص، کنسرت و پرفورمنسآرت و انواع دیگر هنرهای پرفورماتیو هستند. این هنرها برخلاف هنرهای تجسمی مانند نقاشی، مجسمهسازی یا حتی فیلم، نیاز به حضور مستقیم و زنده هنرمند و مخاطب دارند.
بیشتر بخوانید:
- مفهوم ایده و کانسپت در هنر و فلسفه
- مفهوم فرم در نظریه های هنری و فلسفی
- تعریف درام و اهمیت هنرهای دراماتیک
- بررسی تفاوتهای بنیادین هنر ایرانی و هنر غربی
- هنر معاصر ایران : نظریات و مقایسه با هنر غرب
- پرفورمنس آرت ؛ هنر زنده
در این متن، به بررسی تفاوتهای موجود در هنرهای نمایشی و هنر پرفورمنس آرت میپردازیم و سعی میکنیم درک بهتری از این مفاهیم ارائه دهیم.
- هنرهای نمایشی: اجراهای زنده
هنرهای نمایشی که بصورت زنده اجرا میشوند شامل تمامی اجراهایی هستند که هنرمند در زمان واقعی و در مقابل مخاطب، اثری هنری خلق میکند. از مهمترین نمونههای این هنرها میتوان به تئاتر، رقص و کنسرت اشاره کرد. هر یک از این هنرها زنده اجرا میشوند و یکی از ویژگیهای برجسته آنها ارتباط آنی و احساسی بین هنرمند و مخاطب است.
این هنرها، برخلاف سینما، یک محصول نهایی و ابجکتیو مانند فیلم، یا در هنرهای تجسمی تابلو یا مجسمه ارائه نمیدهند. در هنرهای اجرایی، تجربه مخاطب در لحظه اجرا شکل میگیرد و همین زنده بودن آنهاست که ارزش خاصی به این هنرها میدهد. سینما، بهعنوان مثالی از هنرهای غیرزنده، به دلیل ضبط و پخش بعدی اثر، از این تجربه آنی و زنده بیبهره است.
- مشکل واژه “پرفورمنس” در ایران
در ایران، واژه “پرفورمنس” اغلب به اشتباه تنها به نمایشهایی اشاره دارد که بر پایه بدن و حرکت فیزیکی اجرا میشوند. نمایشهایی نظیر رقص مدرن یا تئاتر فیزیکال گاهی به عنوان پرفورمنس شناخته میشوند. این تصور محدود است، زیرا هر نمایش یا اجرایی که بهصورت زنده اجرا شود، در اصل یک پرفورمنس محسوب میشود، چه آن نمایش تئاتر دیالوگمحور باشد و چه بر پایه بدن و حرکت.
در واقع، هر نوع هنری که در حضور مخاطب و بهصورت زنده اجرا شود، پرفورمنس است. تئاتر، چه بهصورت دیالوگمحور باشد و چه بهصورت فیزیکال، به عنوان پرفورمنس تعریف میشود، زیرا هنرمند در لحظه اجرا و در برابر مخاطب، اثر هنری خود را ارائه میدهد. همینطور انواع هنرهایی مثل اجرای کنسرتی یک قطعه موسیقی یا انواع رقص و باله کلاسیک .
- پرفورمنس آرت: یک گونه هنری متفاوت
پرفورمنس آرت، یک گونه هنری خاص است که در دهه ۱۹۶۰ میلادی بهطور رسمی نامگذاری شد و یکی از ریشههای اصلی آن در مدرسه باوهاوس و جنبشهای هنری اوایل قرن بیستم قرار دارد. پرفورمنس آرت تمرکز عمیقی بر مفاهیم فلسفی و اجتماعی دارد و از چارچوبهای معمول تئاتر و رقص فراتر میرود.
این گونه هنری در ابتدا به عنوان واکنشی به تجاریسازی هنر و بازار هنرهای تجسمی بهوجود آمد. هنرمندان پرفورمنس آرت سعی داشتند تا با خلق آثار زنده و ناپایدار، از فروش و سودجویی در دنیای هنر جلوگیری کنند. پرفورمنس آرت، بر خلاف تئاتر یا رقص که اغلب تمرکز زیادی بر بدن یا روایت دارند، بیشتر بهعنوان یک تجربه هنری ذهنی و مفهومی عمل میکند. البته به واسطه ذات پر تنوع این گونه هنری ممکن است هنرمندی نیز با تکیه بر بدن، یا با اجرای قطعی فیزیکال اثر خود را ارایه دهد.
- چهار عنصر اصلی پرفورمنس آرت
پرفورمنس آرت دارای چهار عنصر کلیدی است که آن را از دیگر هنرهای نمایشی جدا میکند:
- زمان واقعی: اجرا در زمان حال و بدون بازسازی اتفاق میافتد. یعنی مثل تئاتر و سینما که میتواند زمان اتفاقات خیالی یا از گذشته و آینده باشد در پرفورمنس آرت زمان واقعی است.
- مکان واقعی: مکان اجرا، برخلاف تئاتر یا سینما که میتواند تخیلی باشد، واقعی و فیزیکی است. محل اجرا میتواند ایستگاه مترو، پارک، گالری هنری یا حتی روی صحنه تئاتر باشد، اما محل اتفاقات بصورت واقع گرایانه درهمان مکان است.
- اجراگر (نه بازیگر): پرفورمنس آرت نیاز به حضور فردی دارد که خود را اجرا میکند، نه کسی که نقش بازی کند. پس میتوان گفت احساسات نیز واقعی است.
- تعامل با مخاطب: مخاطب بخشی از اجرا میشود و میتواند تأثیر مستقیم بر روند اجرا داشته باشد. تماشاگر نیز خود واقعی اش است نه فقط در نقش یک تماشاچی
- تاریخچه و هنرمندان برجسته پرفورمنس آرت
پرفورمنس آرت بهعنوان یک جریان هنری مستقل از هنرهای تجسمی و نمایشی در دهه ۱۹۶۰ میلادی شناخته شد. یکی از هنرمندان برجسته این حوزه مارینا آبراموویچ است که با استفاده از بدن خود بهعنوان ابزار هنری، به خلق تجربههای عمیق احساسی و فکری در مخاطبان میپردازد. آثار او شامل اجراهایی است که مرزهای جسمی و روانی انسان را به چالش میکشند.
دیگر هنرمندان تأثیرگذار این حوزه شامل جوزف بویز و یوکو اونو هستند که با خلق اجراهای زنده و تعامل با مخاطب، توانستند معنای هنر را در جامعه بازتعریف کنند.
جمعبندی
بهطور کلی درک تفاوتهای بین پرفورمنس و پرفورمنس آرت میتواند به بینش عمیقتری در مورد هنرهای اجرایی منجر میشود و مسیر جدیدی برای شناخت هنر زنده ارائه میدهد.
بیشتر بخوانید:
لطفا به آخرین آثار ما در گروه هنری تنوتن نگاه کنید
از همراهی شما تا انتهای نوشتار پرفورمنس آرت سپاسگزار هستیم. حتما ما را در تنوطن با نظرات خود در رابطه با این نوشتار، آگاه کنید.