ژانر در تئاتر از همان آغازین روزهای شکل‌گیری هنر نمایش یکی از مهم‌ترین بخش‌های تحلیل و نقد آثار نمایشی بوده است. در ادامه ژانرهای تئاتر را بررسی خواهیم کرد.
پس از شناخت و تعریف ژانر در تئاتر شاخه‌های آنرا در این مقاله بررسی خواهیم کرد. تئاتر از زمان‌های باستان با ژانر تراژدی آغاز شد که از مناسک مذهبی و دیترامب‌ها سرچشمه گرفت. اما با گذشت زمان، ژانرهای دیگری نیز به این عرصه اضافه شدند، از جمله کمدی و ملودرام.
ژانرهای تئاتر
در این بخش، به بررسی ژانرهای اصلی تئاتر و سیر تحول آن‌ها خواهیم پرداخت.
بیشتر بخوانید:
- مفهوم ایده و کانسپت در هنر و فلسفه
- مفهوم فرم در نظریه های هنری و فلسفی
- تعریف درام و اهمیت هنرهای دراماتیک
- بررسی تفاوت‌های بنیادین هنر ایرانی و هنر غربی
- هنر معاصر ایران : نظریات و مقایسه با هنر غرب
- پرفورمنس آرت ؛ هنر زنده
تراژدی: ژانری از خدایان تا انسانهای مدرن
تراژدی به عنوان نخستین و یکی از مهم‌ترین ژانرهای تئاتر، از داستان‌هایی با مضمون جنگ بین قهرمانان اسطوره‌ای و سرنوشت آن‌ها آغاز شد. در تراژدی‌های باستانی، شخصیت‌ها اغلب خدایان یا نیمه‌خدایانی بودند که اشتباهات آن‌ها عواقب سنگینی برای جهان و بشریت داشت. در این مرحله، تراژدی‌ها بیشتر به مسائل بزرگ و عمیق کیهانی می‌پرداختند و قهرمان تراژدی در مقابل تقدیر ایستادگی می‌کرد.
با گذشت زمان، در عصر کلاسیک و سپس نئوکلاسیک، تراژدی‌ها به شخصیت‌هایی چون پادشاهان و قهرمانان زمینی پرداختند. شکسپیر با آثاری چون «هملت» و «مکبث» به این ژانر غنای بیشتری بخشید. در نهایت، در عصر مدرن، تراژدی بیشتر بر روی شخصیت‌های عادی مثل پد خانواده تمرکز کرد. برای نمونه، آرتور میلر در «مرگ فروشنده» تراژدی را به سطح روزمره‌تری از مسائل بشری و خانوادگی رساند. امروزه، در آثار پست‌مدرن، قهرمان‌های تراژدی معمولاً منفعل هستند و دیگر جنگی با تقدیر نمی‌کنند.
کمدی: از موقعیت‌های عجیب تا کمدی ابزورد
کمدی نیز مسیری مشابه تراژدی طی کرده است. در کمدی‌های باستانی، شخصیت‌ها معمولاً مردمی عادی بودند که در موقعیت‌های عجیب و غیرعادی قرار می‌گرفتند. در این نوع کمدی‌های موقعیت، تقدیر و سرنوشت به شوخی گرفته می‌شد. چون قهرمانها اشتباهی نمیکردند و فقط در شرایط اشتباهی بودند یا اینکه اشتباهشان پاسخ داده نمیشد چرا که افراد عادی و نا آگاه یا غیر عادی بودند، در هر دو صورت تقدیر بود.
با گذشت زمان، کمدی‌ها نیز پیچیده‌تر شدند. به‌ویژه در دوران مدرن و پست‌مدرن، کمدی به سمت نقد اجتماعی و فلسفی حرکت کرد. کمدی ابزورد، یکی از زیرشاخه‌های مهم کمدی مدرن است که با آثاری چون «در انتظار گودو» نوشته ساموئل بکت تعریف می‌شود. در این نوع از کمدی، دیگر قهرمانان با تقدیر نمی‌جنگند، بلکه وضعیت انسانی و پوچی آن را به تصویر می‌کشند.
ملودرام: از احساسات تا تراژدی-کمدی
ملودرام بعد از تراژدی و کمدی بوجود آمد.این ژانر به عنوان یک ژانر کمتر فنی نسبت به تراژدی و کمدی، بیشتر به مسائل احساسی و عاطفی می‌پرداخت. در ابتدا به دلیل تاکید بیش از حد بر احساسات و مسایل انسانهای عادی، کمتر مورد توجه قرار می‌گرفت. اما در عصر مدرن، ملودرام به تراژدی-کمدی تبدیل شد که ترکیبی از تلخی و شیرینی زندگی را به تصویر می‌کشد.
یکی از مهم‌ترین نویسندگانی که در تغییر و تکامل این ژانر نقش داشت، آنتون چخوف بود. او با نمایشنامه‌هایی که به ترکیب تراژدی-کمدی پرداخته‌اند، توانست نمایشی نزدیک‌تر به زندگی واقعی انسان‌ها ایجاد کند. امروزه، تراژدی-کمدی یا همان ملودرام مدرن، نمایشی از واقعیت‌های پیچیده زندگی است که نه کاملاً تراژیک و نه کاملاً کمیک هستند.
لازم به توضیح است که درباره این تغییر و تحول باید اشاره شود همچنان زیرژانری نیز به‌نام ملودرام در سینما وجود دارد که به آثاری اطلاق می‌شود که قهرمانها زنان هستند و به مصائب و مشکلات “زن بودن” میپردازد و بسیار مهم و قابل توجه است. امروزه باعث افتخار هر کارگردان یا نویسنده ای است که بتواند در این رابطه حرفی ارایه دهد.
جمع‌بندی ژانرهای تئاتر محدود به سه گونه اصلی
در نتیجه، ژانرهای اصلی تئاتر شامل سه گونه می‌شوند:
- تراژدی
- کمدی
- ملودرام (که به تراژدی-کمدی مدرن تبدیل شده است)
این سه ژانر، پایه و اساس تمام آثار نمایشی تئاتر را تشکیل می‌دهند.
بیشتر بخوانید:
لطفا به آخرین آثار ما در گروه هنری تنوتن نگاه کنید
از همراهی شما تا انتهای نوشتار پرفورمنس آرت سپاس‌گزار هستیم. حتما ما را در تنوتن با نظرات خود در رابطه با این نوشتار، آگاه کنید.
